Ο Ηπειρώτης στρατηγός Ιωάννης Γοργόλης ή Ιβάν Σάββτις Γκοργόλης (1773 - 1862)



Νεότερα ευρήματά μου δείχνουν, ότι ο στρατηγός Ιωάννης Γοργόλης
δεν κατάγονταν από την Κοβίλιανη, αλλά από την Πογδόριανη (σημερινός Παρακάλαμος). ------------------------------------------------------------------ Γράφει ο Στέφανος Μπέττης στην Ηπειρωτική Εστία (τεύχος 311-312 Μάρτιος-Απρίλιος 1978 σελ. 204) στη σειρά άρθρων ΣΤΕΦΑΝΟΥ ΜΠΕΤΤΗ Η ΚΟΒΙΛΙΑΝΗ ΤΟ ΧΩΡΙΟ, ΟΙ ΓΟΡΓΟΛΗΔΕΣ, ΤΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΤΟΥΣ Β* ΓΟΡΓΟΛΗΔΕΣ «Δέν είμαι σέ θέση νά βεβαιώσω αν οι Γοργόληδες τής Κοβίλιανης αποτελούν κλάδο τής ομώνυμης και τό ίδιο παλιάς οικογένειας τής Πογδόριανης, πού μετοίκησε στα Γιάννινα μετά την καταστροφή τής τελευταίας αυτής κώμης τό 1718. Των Πογδοριανιτών Γοργολαίων επισημότεροι, όσο ξέρουμε, υπήρξαν ο ιατροφιλόσοφος Σάββας Ίω . Γοργόλης, πού μετά την από τις έδώ σχολές αποφοίτησή του έσπούδασε ιατρική στη Γερμανία γιά νά εγκατασταθεί κατόπι στή Νίζνα τής Ρωσίας, οπού καί άσκησε τήν έπιστήμη του ευδόκιμα. Γυιός αυτού τού γιατρού Γοργόλη ήταν ό Δημήτριος (sic) Γοργόλης στρατηγός τού ρωσικού στρατού, αύτοκρατορικός σύμβουλος τού τσάρου ’Αλέξανδρου καί διευθυντής τής αστυνομίας τής ρωσικής πρωτεύουσας στενός δέ φίλος τού ’Ιωάννη Καποδίστρια» 98 98) Π. Αραβαντινού Βιογρ. Συλλογή κ.λ. Ιωάν. 1960 σελ. 45 ------------------------------------------------------------------ Παναγιώτου Αραβαντινού, Βιογραφική Συλλογή Λογίων της Τουρκοκρατίας, εισαγωγή-επιμέλεια Κ.Θ. Δημαρά, Εκδόσεις Εταιρείας Ηπειρωτικών Μελετών, Ιωάννινα 1960, σελ. 45 «92. Σάββας Γοργόλης Ο λόγιος ούτος ανήρ υπήρξε κλάδος των Γοργολών γενεάς (αποικησάσης εν Ιωαννίνοις εκ το χωρίου Πογδόριανη κατά τον ΙΖ» αιώνα), υιός Ιωάννου του Γοργόλη. Εκπαιδευθείς δε εις Ιωάννινα, κατά το 1730 απεδήμησεν εις Γερμανίαν εις σπουδήν της ιατρικής, και, διδάκτωρ αναδειχθείς, μετέβη εις την Νίζναν προς εξάσκησιν της επιστήμης του, όπου πλήρης ημερών απεβίωσε πατήρ οικογενείας. Τούτου υιός εστίν ο Ιω. Γοργόλης, στρατηγός και αυτοκρατορικός σύμβουλος, ζων εισέτι εν Ρωσσία, εκατοντούτης ήδη ων.» ------------------------------------------------------------ Ο Μιχαήλ Γοργόλης, πατέρας της Αικατερίνης Γοργόλη, πρώτης εξαδέλφης της προγιαγιάς μου Ελένης Καλογήρου, δεύτερης θείας του παππού μου Ορέστη Καλόγηρου και νουνάς του πατέρα μου Ιωάννη Ορ. Καλογήρου, πιθανόν συνδέεται με τον στρατηγό Ιωάννη Γοργόλη, αρχηγό της αστυνομίας της Αγίας Πετρούπολης. Ο στρατηγός Ιωάννης Γοργόλης και ο πατέρας του Μιχαήλ Γοργόλη ανήκουν στην ίδια γενιά. Πιθανόν, να ήταν πρώτα ξαδέλφια. Ο πατέρας του στρατηγού ήταν ο ιατροφιλόσοφος Σάββας Ιωαν. Γοργόλης με καταγωγή από την Πογδόριανη. Άσκησε το επάγγελμα του ιατρού στη Νίζνα της Ρωσίας. Πιθανόν, ένας αδελφός του να ήταν ο παππούς του Μιχαήλ Γοργόλη. Αν ισχύει αυτή η υπόθεση, ο στρατηγός Ιωάννης Γοργόλης είναι δεύτερος θείος του Μιχαήλ Γοργόλη, πατέρα της Αικατερίνης. Είναι ενδιαφέρον, ότι ο Μιχαήλ Γοργόλης παντρεύτηκε την Ασπασία, κόρη Χριστόδουλου Οικονόμου και Άννας Μελά, η οποία επίσης κατάγεται από την Πογδόριανη, λίκνο των Μελάδων, όπου και ο ομώνυμος Πύργος του Μελά. Αυτό το στοιχείο ενισχύει την πιθανή συγγένεια του Μιχαήλ Γοργόλη με τον στρατηγό Ιωάννη Γοργόλη που κατάγεται από την Πογδόριανη. Δηλαδή, πιθανόν, Μελάδες και Γοργόληδες συμπεθεριάσανε μέσω Μιχαήλ Γοργόλη και Ασπασίας Οικονόμου το γένος Μελά, και λόγω κοινής καταγωγής από το χωριό Πογδόριανη.

Με την παράκληση να συμπληρωθεί στην ανάρτηση του μπλογκ, για να μην περιέχει ανακριβή ιστορικά στοιχεία! 15.5.2017
Ο Orestis Kalogirou πρόσθεσε 3 νέες φωτογραφίες. 01.05.2017
Φωτογραφία του Orestis Kalogirou.
Ο εικονιζόμενος είναι ο στρατηγός Ιωάννης Γοργόλης ή Ιβάν Σάββτις Γκοργόλης (1773 - 1862) υποστράτηγος του ρωσικού αυτοκρατορικού στρατού, μυστικός σύμβουλος του Τσάρου της Ρωσίας εν ενεργεία, αστυνομικός διευθυντής της Αγίας Πετρούπολης (1811 - 1821), γερουσιαστής μετά το 1825.

Η φωτογραφία βρέθηκε στο οικογενειακό αρχείο, αποσπασμένη από τεύχος του περιοδικού Ηπειρωτική Εστία. Εικάζω ότι ο στρατηγός Γοργόλης ήταν πρόγονος της Αικατερίνης Γοργόλη, πρώτης εξαδέλφης της προγιαγιάς μου Ελένης Καλογήρου και νουνάς του πατέρα μου. Αυτός ήταν πιθανότατα ο λόγος, για τον οποίο είχε κρατήσει ο πατέρας μου την εικόνα του στο αρχείο του.
Όταν ο πατέρας μου σπούδαζε στη Θεολογική Σχολή στην Αθήνα (1934-1938), έμενε στο σπίτι της νουνάς του στη Νέα Σμύρνη, που φαίνεται στη δεύτερη φωτογραφία. Στο μπαλκόνι δεξιά η Αικατερίνη Γοργόλη και κάτω ο πατέρας μου. Η άγαμη και άκληρη Αικατερίνη Γοργόλη που πέθανε το 1942, είχε μεγάλη περιουσία την οποία άφησε σχεδόν ολόκληρη σε νοσοκομεία και ιδρύματα των Ιωαννίνων, όπως προκύπτει από τη διαθήκη της που συνέταξε το 1938 (βρίσκεται στο οικογενειακό αρχείο), αλλά και από πηγές στο διαδύκτιο. Στον βαφτισιμιό της (προς μεγάλη του απογοήτευση όπως χιουμοριστικά διηγόταν) άφηνε μόνον ένα μηνιαίο επίδομα 500 δρχ. μέχρι να περατώσει τις σπουδές του.
Η οικογένεια Γοργόλη κατάγεται από την Κοβίλιαννη Γραμμενοχωρίων, σημερινό Πολύλοφο, της επαρχίας Ζίτσας. Στο χωριό είναι διατηρητέο το Γοργόλειο Δημοτικό Σχολείο. Ο έμπορος Γεώργιος Γοργόλης με υποκατάστημα στη Βενετία αναφέρεται σε βιβλίο του 19ου αιώνα ως ευεργέτης των Ιωαννίνων. Ήταν πιθανόν παππούς της Αικατερίνης και ίσως αδελφός του στρατηγού. Η Αικατερίνη είχε έναν αδελφό τον Αλκιβιάδη Γοργόλη που διετέλεσε διευθυντής της Τράπεζας Λυωνικής Πίστεως (sic) Κωνσταντινουπόλεως. Έτσι εξηγείται το γεγονός, ότι η αδελφή του Αικατερίνη στη διαθήκη της αφήνει ένα ποσό σε Οθωμανό υπάλληλο της τράπεζας, προφανώς συνεργάτη του αδελφού της. Ο Αλκιβιάδης πέθανε πριν από την Αικατερίνη, επίσης άγαμος.
Στις πηγές του ελληνικού διαδικτύου μπόρεσα να εντοπίσω μόνον ένα σαιτ που αναφέρει απλώς ότι ο στρατηγός Ιωάννης Γοργόλης ήταν διευθυντής της Αστυνομίας στην Αγία Πετρούπολη, επί Καποδίστρια υπουργού Εξωτερικών του Τσάρου. Κάνοντας κατάχρηση της φεισμπουκικής φιλίας παρακάλεσα τον Δημήτρης Τριανταφυλλίδης ρέκτη της ρωσικής γλώσσας, λογοτεχνίας και ιστοριογραφίας, να βρει πληροφορίες σε ρωσικές πηγές. Ο Δημήτρης εντόπισε το παρακάτω κείμενο σε ρωσικά λεξικά του 1890 και το μετέφρασε. Του είμαι ευγνώμων. Αυτά είναι τα μαγικά του φμπ! Δυστυχώς, στο κείμενο δεν αναφέρονται πληροφορίες για την ηπειρωτική καταγωγή του στρατηγού Γοργόλη.
-----------------------------------------------------------------------
Ιβάν Σάββτις Γκοργόλης (1773 - 1862), υποστράτηγος του ρωσικού αυτοκρατορικού στρατού, μυστικός σύμβουλος εν ενεργεία, αστυνομικός διευθυντής της Αγίας Πετρούπολης (1811 - 1821), γερουσιαστής μετά το 1825.

Έλληνας στην καταγωγή. Σε διαφορετικές πηγές αναφέρονται διαφορετικές ημερομηνίες γέννησης, 1770, 1773 και 1776. Το 1793 μετά την αποφοίτησή του από το ελληνικό γυμνάσιο και της Πρώτης Σχολής Ευελπίδων έλαβε το βαθμό του ανθυπασπιστή.
Λόγω του ρωσο-τουρκικού πολέμου αμέσως μετά την αποφοίτησή του έφυγε για το μέτωπο ως στέλεχος του Συντάγματος Γρεναδιέρων της Μόσχας. Διακρίθηκε κατά την πολιορκία του Βίλνο, πράγμα που είχε ως αποτέλεσμα να προαχθεί σε λοχαγό.
Το 1776 μετατίθεται στο Σύνταγμα Γρεναδιέρων του Πάβλοφσκ, ενώ το 1799 έλαβε μέρος στο σώμα εκστρατείας στην Ολλανδία. Επιστρέφοντας το 1800 προήχθη σε ταγματάρχη και ανέλαβε βοηθός του διοικητή της Αγίας Πετρούπολης.
Συμμετείχε στην συνομωσία κατά του αυτοκράτορας Παύλου του Α’ έχοντας αναλάβει τη σύλληψη συνεργατών του. Μετά την εκθρόνιση του Παύλου του Α’, προήχθη στο βαθμό του αντισυνταγματάρχη και μετατέθηκε στο Σύνταγμα της Επίλεκτης Φρουράς Σιμενόφ. Το 1803 προάγεται ξανά, αυτή τη φορά σε συνταγματάρχη, παραμένοντας βοηθός του διοικητή της Αγίας Πετρούπολης. Τον Οκτώβριο του 1806 μετατέθηκε στο Σύνταγμα των Ουσάρων Γκροντένσκι.
Κατά τη διάρκεια των εκστρατειών του 1805 και 1806 - 1807 τιμήθηκε με το παράσημο του Αγίου Βλαδίμηρου Γ’ τάξεως και του πρωσικού μεταλείου Pour Le Merite. Στις 20 Μαΐου 1808 τιμήθηκε με το παράσημο του Αγίου Γεωργίου Δ’ τάξεως.
Πέραν από τα παράσημα, έλαβε χρυσό σπαθί με την χαραγμένη επιγραφή: «Επ’ ανδρείας». Το 1809 με τη λήξη του πολέμου ο Ιβάν Γοργόλης έγινε υπασπιστής του τσάρου Αλέξανδρου του Α’. Την ίδια χρονιά ο τσάρος του έδωσε την άδεια να πάει εθελοντής στον γαλλικό στρατό, όπου μετά την μάχη στο Βαγράμ της Αυστρίας, ένα χωριό έξω από την Βιέννη, τιμήθηκε με το παράσημο της Λεγεώνας της Τιμής.
Το 1811 επέστρεψε στη Ρωσία και διορίστηκε αστυνομικός διευθυντής της Αγίας Πετρούπολης, ενώ ένα χρόνο αργότερα προήχθη στο βαθμό του αντιστρατήγου.
Ο Γοργόλης αναφέρεται σε ένα από τα νεανικά ποιήματα του εθνικού ποιητή της Ρωσίας Αλεξάντρ Πούσκιν με τον στίχο «Το νόμο θα εφαρμόσω αντί για τον Γοργόλη» που έγραψε με κριτική διάθεση κατά της τσαρικής αυταρχικότητας.
Ο Δουμά, στο μυθιστόρημά του «Δάσκαλος ξιφομαχίας» τον αποκαλεί «ένας από τους ομορφότερους άντρες της πρωτεύουσας και γενναιότατος στρατηγός του ρωσικού στρατού».
Το 1825 αποστρατεύτηκε με το βαθμό του αντιστράτηγου και διορίστηκε στην Γερουσία. Το 1827 - 1829 ερεύνησε τις καταχρήσεις των αξιωματικών υλικού πολέμου στην περιοχή της Βολογκντά και στην Κροστάνδη. Το 1828 πραγματοποίηση γενική επιθεώρηση στο κυβερνείο της Πένζα.
Με το ξέσπασμα επιδημίας χολέρας το 1831 ο γερουσιαστής Γοργόλης έφτιαξε παραπήγματα για τα θύματα της πρωτεύουσας. Κατάφερε με συγκεντρώσει χρήματα επιφανών συμπατριωτών του προς ανακούφιση των πληγέντων από την χολέρα. Συμμετείχε ενεργά στην κατασκευή του ναού της Αναστάσεως του Κυρίου και του Αρχάγγελου Μιχαήλ στην Κολομνά.
Το 1843 ο Γοργόλης προήχθη σε ενεργό μυστικό σύμβουλο του τσάρου.
Το 1858 έληξε η υπηρεσιακή του πορεία.
Παντρεύτηκε τον Γιεκατερίνα Οσίποβα Ντεριμπάς (1778 - 1852) κόρη του ναυάρχου Οσίπ Μιχαήλοβιτς Ντεριμπάς και της Αναστασίας Ιβάνοβα Σοκολόβαγια.
Απέκτησαν μόνο μια θυγατέρα, τη Σοφία Ιβάνοβνα (1807 - 1835), η οποία παντρεύτηκε τον πρίγκιπα Αλεξάντρ Πετρόβιτς Βιτγκενστέιν (1803 - 1858), γιο του στρατάρχη Π. Χ. Βιτγκενστέιν.
Ο Ιβάν Σάββιτς Γοργόλης, η σύζυγος και η κόρη του είναι θαμμένοι στο παρεκκλήσι στο κτήμα των Βιτγκενστέιν «Ντρουζνοσέλιε» κοντά στην μικρή πόλη Γκάτσινα.