Η Ηπειρωτική Εστία Θεσσαλονίκης αποτίει φόρο τιμής και ευγνωμοσύνης προς τον αποδεδειγμένα,πλέον ,Ηπειρώτη ήρωα Επαναστάτη και σύμβολο του Μακεδονικού Αγώνα ,Παύλο Μελά.

Διαβάστε την ομιλία του κ. Αντώνη Φούσα Βουλευτού Ιωαννίνων και π. Υπουργού στην Ηπειρωτική Eστία Θεσσαλονίκης στις 09.10.2004 στην επέτειο των 100 χρόνων από τον θάνατο του Ηπειρώτη Μακεδονομάχου Παύλου Μελά.

Ο ΗΠΕΙΡΩΤΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΟΜΑΧΟΣ ΠΑΥΛΟΣ ΜΕΛΑΣ

100 ΧΡΟΝΙΑ ΑΠΟ ΤΟΝ ΗΡΩΙΚΟ ΘΑΝΑΤΟ ΤΟΥ

ΟΜΙΛΙΑ ΤΟΥ κ. ΑΝΤΩΝΗ ΦΟΥΣΑ

ΒΟΥΛΕΥΤΟΥ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΚΑΙ π. ΥΠΟΥΡΓΟΥ

ΣΤΗΝ ΗΠΕΙΡΩΤΙΚΗ ΕΣΤΙΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ

ΣΤΙΣ 09-10-2004

Αισθάνομαι την ανάγκη και τη χαρά ,Κυρίες και Κύριοι , ν΄ αρχίσω τη σημερινή μου ομιλία ,που είναι αφιερωμένη στον Επαναστάτη Πρωτομάρτυρα Ηπειρώτη Μακεδονομάχο Παύλο Μελά ,με αυτό που είπε στις 25 Μαρτίου του 1928 ο Κωστής Παλαμάς, σε παρόμοια ομιλία του ,για τους ήρωες του ΄21 ,προσαρμόζοντάς το στη σημερινή μας περίσταση:

''Έρχομαι σήμερα ,με μετρημένα λόγια ,να σας υπενθυμίσω,στο μαγικό καθρέφτη του ιδανικού,τη θυσία του Παύλου Μελά,και τη μεγάλη αυτής σημασία ,για την απελευθέρωση ,τόσο της Μακεδονίας,όσο και της Ηπείρου''.

Θα σας μιλήσω,Κυρίες και Κύριοι, με φωνή καθαρή , γιατί έτσι αρμόζει στον αγνό ήρωά μας.

Όσο κι εάν το φόρτωμα και το πέρασμα των χρόνων,ή ο θόρυβος των καιρών ή και οι,πολλές φορές,σκοπιμότητες κινδύνεψαν να θολώσουν ,ή να αποσκεπάσουν ή και να αγνοήσουν για πολλά χρόνια ,τον ηρωισμό τού εξ Ηπείρου καπετάνιου και παλικαριού. Να αγνοήσουν δηλ., τόσο τη μεγάλη και ηρωική θυσία του,όσο και την καταγωγή του.

Και ακόμη αισθάνομαι την ανάγκη, να δανειστώ και να παραφράσω ,για τη ζοφερή ημέρα της 13ης Οκτωβρίου 1904,ημέρα του ηρωικού θανάτου του Παύλου Μελά, αυτό που είπε ,σε σχετικό συμπόσιο,στο Λονδίνο,το 1861,ο Χαρίλαος Τρικούπης ,για την 25η Μαρτίου του 1821 και τους τότε ήρωες: ''Τιμώντας οι Πανέλληνες την επέτειο θανάτου του Παύλου Μελά ,δύνανται να λέγωσιν, υπερηφάνως,ότι αυτή η ημέρα ,την εποίησε ο Κύριος,είναι ποίημα Θεού''.

Είναι Κυρίες και Κύριοι, η σημερινή ημέρα, πράγματι,ιεροτελεστία και ,μάλιστα ,μέσα στην πρωτεύουσα της Μακεδονίας. Τη Μακεδονία ,που αγάπησε ρομαντικά και παράφορα,ο Παύλος Μελάς, γι΄ αυτή που αγωνίστηκε και γι΄ αυτή που θυσιάστηκε.

Είναι η ημέρα που γράφτηκε μία ένδοξη ηρωική και πραγματική ελληνική ιστορία.

Είναι η ιστορία του ''Επαναστάτη Ηπειρώτη Μακεδονομάχου Παύλου Μελά''.

Είναι, επίσης , η σημερινή εκδήλωση,σεμνή ιεροπραξία, αλλά συγχρόνως και έμπλεη εθνικού περιεχομένου, νοήματος και συμβολισμού,γιατί οργανώνεται από τους απόδημους Ηπειρώτες της Μακεδονίας ,οι οποίοι θέλουν να πρωταγωνιστήσουν ,στο να γίνει γνωστό στο πανελλήνιο,ότι στις φλέβες του Παύλου Μελά, έρρεε ηπειρωτικό αίμα και αισθάνονται την ανάγκη να διακηρύξουν και να βροντοφωνάξουν,από εδώ,τη Θεσσαλονίκη,σε όλη την Ελλάδα,ότι ο Παύλος Μελάς ήταν ένας επαναστάτης και ελευθερωτής,ηπειρωτικής καταγωγής.

Είναι,όμως , συγκινητική η σημερινή εκδήλωση,ιδίως, για τον έχοντα την τιμή να σας ομιλεί, γιατί,όπως αναφέρεται και στην πρόσκληση της Ηπειρωτικής Εστίας Θεσσαλονίκης , η απώτερη καταγωγή του Παύλου Μελά, ήταν από την παλαιά Πογδόριανη Ιωαννίνων ( σήμερα οικισμός Παϊδονιάς Ρεπετίστας και Παρακαλάμου του Δήμου Άνω Καλαμά) ,όπου γεννήθηκε και μεγάλωσε και ο σημερινός ταπεινός ομιλητής σας.

Σας ευχαριστώ , επομένως, πάρα πολύ ,Κύριε Πρόεδρε ,Κύριοι Σύμβουλοι και εκλεκτά μέλη της ιστορικής και πολλά προσφερούσης Ηπειρωτικής Εστίας Θεσσαλονίκης ,για την ύψιστη τιμή, που μου περιποιήσατε, με το να μου αναθέσετε και, συγχρόνως , να με εμπιστευθείτε , να διεξέλθω το τόσο σοβαρό αυτό θέμα και να εξάρω την εθνική σημασία του ηρωικού,και μαζί τραγικού θανάτου του Παύλου Μελά.

Ευχαριστώ όλους εσάς για την εδώ ιδιαίτερα τιμητική,και λαμπρύνουσα την εκδήλωση ,παρουσία σας.

Την Τετάρτη ,στις 13 Οκτωβρίου το 1904, στο μικρό και ακριτικό χωριό της Καστοριάς,της σκλαβωμένης ακόμη τότε Μακεδονίας, τη Στάτιστα, ήταν μια νύχτα κατάμαυρη και ανταριασμένη.

Ήταν η αποφράδα εκείνη νύχτα ,που άφησε την τελευταία του πνοή και παρέδωσε το πνεύμα του ,ηρωικά μαχόμενος ,για τη λευτεριά της Μακεδονίας μας,ο θρυλικός ήρωας του Μακεδονικού αγώνα,Μίκης Ζέζας, ο εξ Ηπείρου, Παύλος Μελάς.

Ο ηρωικός θάνατος του φλογερού νεαρού ελληνικού στρατού ,που συγκλόνισε το Πανελλήνιο, ήταν, δυστυχώς και αυτός αποτέλεσμα της προδοσίας Ελλήνων, που οδήγησαν προδοτικά , το υπάρχον στην περιοχή Τουρκικό Απόσπασμα ,στο χωριό ,που ήταν ο Παύλος με τα παλικάρια του ,το οποίο περικύκλωσαν και ,έτσι , άρχισε εκεί μια μάχη, σώμα με σώμα και άναψε το βροχερό εκείνο βράδυ, το τουφεκίδι.

Καθώς η νύχτα είχε πέσει στις 7 το βράδυ, και είχε σταματήσει , κάπως, η μάχη , ο θαρραλέος και ριψοκίνδυνος Παύλος, θέλησε, να βγει στην αυλή του σπιτιού, όπου ήταν ταμπουρωμένος , με μερικά από τα παλικάρια του , ενώ τα άλλα ήταν σκορπισμένα στα σπίτια όλου του μικρού χωριού , για να κατοπτεύσει και να ελέγξει, ο ίδιος , την κατάσταση ,και να δει , κατά ποιο τρόπο, θα μπορούσαν να σπάσουν τον ασφυκτικό κλοιό των Τούρκων και να φύγουν.

Όμως , τη στιγμή εκείνη,μια σφαίρα από τις πολλές τουρκικές κάνες , που στράφηκαν εναντίον του, δηλ. εναντίον του Επαναστάτη Αρχηγού , που τον γνώριζαν οι Τούρκοι από την προδοτική περιγραφή ,τον βρήκε στην μέση και τον τραυμάτισε, δυστυχώς, θανάσιμα.

Σε λίγη ώρα, το παλικάρι , ο αρχηγός , ο αγνός πατριώτης , ο ασυμβίβαστος ιδεολόγος , παρέδωσε την ψυχή του στην αιωνιότητα και στις καρδιές όλων των Ελλήνων.

Έγινε θυσία για τις αρχές και την πίστη του. Πίστη προς την Ελλάδα και τους Έλληνες , πίστη προς την ελευθερία της Μακεδονίας μας και της Ηπείρου . Πίστη αγωνία και λαχτάρα να γίνει όλη η Ελλάδα ελεύθερη .

Κατάλαβε , αμέσως, το παλικάρι και ο ήρωας, εκείνη τη στιγμή, ότι το κτύπημά του ήταν σοβαρό και θανάσιμο και, έτσι , προτού να παραδώσει το πνεύμα του, και αφού σύρθηκε , μέσα στο σπίτι , κάλεσε τον έμπιστο του Λάκη Πύρζα και , αφού έβγαλε το σταυρό από το λαιμό του με τρεμάμενη φωνή του είπε: ''Το σταυρό μου αυτό να τον δώσεις στη γυναίκα μου και το τουφέκι όπως σου είπα στον Μίκη και να του πεις ότι το καθήκον μου το έκαμα''.

Πόναγε ο Παύλος και επίμονα εναγώνια και θαρραλέα έλεγε :''Σκοτώστε με παιδιά ,πώς θα με αφήσετε στους Τούρκους;''.

Και συνεχίζει ο Λάκης Πύρζας,τα οποία επαναλαμβάνει το 1998 στο βιβλίο της ,η Θεσσαλονικιά Αθηνά Τζινίκου - Κακούλη ,'' Ύστερα , με δυνατή φωνή ,επανέλαβε ''Νίκο , εσύ πώς θα με αφήσεις''.

Τον φίλησα στο στόμα,γράφει ο Πύρζας,και του είπα ''Κοντά σου είμαι , Καπετάνιε, δεν σε αφήνουμε''.

Τα χείλη του ήταν πλέον κρύα . Ο Παύλος έλεγε ,πονώ και φώναζε τα παιδιά του .Ύστερα δεν κουνιότανε ούτε φώναζε . Είπε σιγά ''πονώ'' και ξεψύχησε.

Και μαζί του ξεψύχησε ,Κυρίες και Κύριοι, το όνειρό του,που ήθελε να δει τη Μακεδονία ελεύθερη και ελληνική.

Όμως , από το αίμα του ποτίστηκε το δένδρο της λευτεριάς,το οποίο μεγάλωσε ,άνθισε και καρποφόρησε, και με την ηρωική θυσία του αφύπνισε ολόκληρο το ελληνικό έθνος.

Έτσι , όπως έλεγε ο Ίων Δραγούμης : ''Με τη σπίθα ,που άναψε ο Μελάς στον καθένα ,πολλοί που ήταν, ως τότε , τυφλοί είδαν το φως τους για τη Μακεδονία''.

Η ομιλία μου, σήμερα , μπροστά σε τόσο εκλεκτό και εθνικά ευαίσθητο και υπερήφανο ακροατήριο,ασφαλώς, πρέπει να είναι προεχόντως , πανηγυρική και επετειακή. Αλλά , συγχρόνως και ιδίως, πρέπει να τιμηθεί και , να εξαρθεί η μαρτυρική και ηρωική θυσία του Παύλου Μελά.

Ακόμη, και ιδίως, είναι ανάγκη και χρέος, να υπογραμμισθούν τα αγνά και πατριωτικά κίνητρα, που οδήγησαν τον νεαρό και φέρελπι Παύλο , στο να εγκαταλείψει τις τιμές και τις δόξες , την άριστη προοπτική και εξέλιξη ,ως Αξιωματικού του Ελληνικού Στρατού ,όπως και την αίγλη της πατρικής οικογένειάς του.

Αλλά να αφήσει και τη λατρεμένη σύζυγό του και τα δύο μικρά παιδιά του και να θυσιαστεί για τα ιδανικά της πατρίδας.

Τέλος ,θα πρέπει ,να τονισθεί το νόημα και η σημασία της θυσίας του πρωτομάρτυρα και ήρωα του Μακεδονομάχου και , μάλιστα, στην πλέον κατάλληλη και κρίσιμη στιγμή του αιώνα , που συνήγειρε όλο τον ελληνισμό και αφύπνισε το τότε επίσημο ελληνικό κράτος.

Έχει, όμως, και έναν άλλο σκοπό η πρωτοβουλία της Ηπειρωτικής Εστίας και η σημερινή μου ομιλία και το τόνισα από την αρχή.

Να υπογραμμισθεί,με συγκεκριμένα , αδιαμφισβήτητα και αδιάσειστα στοιχεία και πηγές, και να γίνει συνείδηση στον ελληνικό Λαό ότι ο Παύλος Μελάς ήταν, πράγματι ένας επαναστάτης και ο πρώτος ήρωας του Μακεδονικού Αγώνα αλλά ήταν και ένας φλογερός και ασυμβίβαστος πατριώτης, Ηπειρωτικής καταγωγής ,καταγεγραμμένος στο Πάνθεον των Μεγάλων Ηπειρωτών.

Στις 29 Μαρτίου 1870 ,Κυρίες και Κύριοι,γεννιέται στη Μασσαλία της Γαλλίας ο Παύλος , το δεύτερο από τα επτά παιδιά,της οικογένειας Μιχαήλ και Ελένης Μελά.

Ο πατέρας του ήταν ένας φανατικός Ηπειρώτης ,γόνος της ιστορικής οικογένεια των Μελάδων ,ο Μιχαήλ Μελάς και η μητέρα του ,μια κοπέλα από τη Οδησσό ,Κεφαλλονίτικης καταγωγής ,η Ελένη το γένος Βουτσινά.

Οι δύο αυτοί νέοι ένωσαν στα μέσα της δεκαετίας του 1860-1870 , τις τύχες τους και τη ζωή τους και έφεραν στον κόσμο επτά παιδιά ,μεταξύ των οποίων και τον Παύλο.

Η πολύτεκνη αυτή οικογένεια αποφάσισε το 1874 να κατέβει από την Γαλλία όπου, πράγματι, ο πατέρας μεγαλουργούσε ,ως ιδιαίτερα επιτυχημένος έμπορος,στην Ελλάδα , και να εγκατασταθεί μόνιμα στην Αττική γη.

Κύριος σκοπός της καθόδου της οικογένειας Μιχαήλ Μελά ,ήταν να σπουδάσουν τα παιδιά τα οποία μεγάλωσαν ήδη ,τα Ελληνικά Γράμματα και την Ορθοδοξία. Να μεγαλώσουν ,να μορφωθούν και να διαπαιδαγωγηθούν ως Έλληνες και ως Χριστιανοί Ορθόδοξοι, και , ιδίως να ανατραφούν με τα νάματα της ένδοξης Ελληνικής Ιστορίας.

Η κάθοδος ,όμως, της οικογένειας Μιχαήλ Μελά στην Ελλάδα είχε και έναν άλλο κρυφό πόθο και μια αδάμαστη εσωτερική λαχτάρα. Να συμβάλει στην απελευθέρωση ,τόσο της ιδιαίτερης πατρίδας του Μιχάλη ,δηλ. της σκλαβωμένης ,κατά το μεγαλύτερο μέρος ,ακόμη τότε Ηπείρου, όσο και της ιδιαίτερης πατρίδας της Ελένης,της Μακεδονίας,που ,επίσης,ήταν ακόμη σκλαβωμένη και δεινοπαθούσε από την διπλή κατοχή των Τούρκων και των Βουλγάρων,ενώ αποτελούσε μόνιμο στόχο για τη Ρωσία,που ήθελε,με κάθε τρόπο,να αποκτήσει δίαυλο εξόδου στο Αιγαίο και στη Μεσόγειο.

Ο πατέρας Μιχαήλ Μελάς ποτέ δεν ξεχνούσε, ότι ήταν ηπειρωτικής καταγωγής.

Ποτέ δεν ξεχνούσε,ότι είχε μια βαριά, από πλευράς εθνικής προσφοράς ,κληρονομιά.

Ποτέ,ακόμη , δεν ξεχνούσε ,ότι ο θείος του Γεώργιος Λεοντή Μελάς,ήταν από τους Πρωτεργάτες της Φιλικής Εταιρείας,και για τον λόγο αυτό εκδιώχθηκε από την Πόλη,κατά την εκραγείσα στην Ελλάδα Επανάσταση του 1821.Και, ακόμη , ότι πολλοί άλλοι Μελάδες συνέβαλαν με χρήματα,με αγώνες και θυσίες, στην επιτυχία της Επανάστασης του 1821,και μετά, στην αναγέννηση κα ανασυγκρότηση του Ελληνικού Κράτους.

Αυτό,που ο ίδιος ο πατέρας Μιχαήλ Μελάς αισθανόταν για την πατρώα γη ,την δεινοπαθούσα Ήπειρο,και λαχταρούσε για την λευτεριά της, και αυτό που αισθανόταν η Μακεδονοπούλα αρχοντοπούλα Ελένη ,κα μαζί της και ο Μιχάλης ,για την αλύτρωτη Μακεδονία,αλλά και όλα τα σκλαβωμένα ακόμη μέρη της Ελλάδος, το μετέδωσαν και το μεταλαμπάδευσαν και στα παιδιά τους και ιδίως στον γιο τους,Παύλο.

Έτσι,καταστάλαξε ,μέσα στην ψυχή, του νεαρού τότε Παύλου '' ο πόθος πολλών γενεών ,για να ελευθερωθούν τα Γιάννενα και ολόκληρη η Ήπειρος και η Μακεδονία''.

Το 1881 προσαρτάται η Θεσσαλία και η Άρτα στην Ελλάδα και βεβαίως ήταν γεγονός χαράς για τους Έλληνες,αλλά ο πατέρας Μιχαήλ Μελάς αναστέναζε και έλεγε προς τα παιδιά του ''Κατακαημένα Γιάννενα...''.

Ο Παύλος, μέσα σ΄ αυτό το εθνικό κλίμα ,και μέσα σ΄ αυτή την αχαλίνωτη λαχτάρα για τη λευτεριά και της υπόλοιπης Ελλάδας, ανατράφηκε και μεγάλωσε. Έτσι,στην μεγάλη και ιδιαίτερη αγάπη του για την Ήπειρο,προστέθηκε ο καημός και η αγωνία του και για την Μακεδονία,που περνούσε ,κατά την περίοδο εκείνη ,ιδιαίτερα δύσκολες στιγμές, τόσο από τους κατακτητές Τούρκους,όσο και από τους Βούλγαρους και ιδίως τους Κομιτατζήδες.

Τον Σεπτέμβριο του 1886,ο 18χρονος Παύλος, κάτω από το κλίμα και από το φλογερό αίσθημα της εθνικής προσφοράς ,εισήχθη στο Στρατιωτικό Σχολείο των Ευελπίδων,που τότε είχε την έδρα του στον Πειραιά.

Ήταν η περίοδος , που η Βουλγαρία, από το Συνέδριο του Βερολίνου ,είχε ανακηρυχθεί ως Αυτόνομη Ηγεμονία και πραξικοπηματικά ,το 1885, προσήρτησε την Ανατολική Ρωμυλία,ενώ άρχισε τους σκληρούς διωγμούς κατά των Ελλήνων της Θράκης και απειλούσε ,κατά τρόπο σκληρό και απροκάλυπτο,και τη Μακεδονία ,της οποίας το μέλλον ,κάτω από τις συνθήκες αυτές προδιαγραφόταν ανασφαλές ,αβέβαιο σκοτεινό και δυσοίωνο.

Οι τραγικές και θλιβερές αυτές ειδήσεις η κραυγή αγωνίας και απόγνωσης των Μακεδόνων έφθασαν και στην Αθήνα και ασφαλώς και στα σπίτια των Μελάδων και Δραγούμηδων.

Ήταν φρικαλέες ,συνταρακτικές, ανυπόφορες και αβάσταχτες οι ειδήσεις αυτές για τον νεαρό αλλά πολύ ώριμο και εθνικά ευαίσθητο, όπως και φλογερό πατριώτη Παύλο ,και ,με όλα αυτά, μάτωνε και πλήγωνε η καρδιά του, άλλα είχε μέσα του και τη φλόγα της εθνικής εξέγερσης και προσφοράς.

Τον Αύγουστο του 1886,τρεις μέρες πριν αρχίσουν οι εξετάσεις στη Σχολή Ευελπίδων ,έγραφε ο Παύλος στο ημερολόγιο του ,μεταξύ άλλων και τα εξής : '' Εκλέγων το στάδιο αυτό,δεν υπήκουσα ,παρά εις μίαν ιδέαν ,να φανώ χρήσιμος εις τον πλησίον και εις τον τόπον μου... Και ,όπως κάθε καλός στρατιώτης,θέλω να υπηρετήσω την πατρίδα και δι΄ αυτήν να αποθάνω. Καμμία δυσκολία δεν θα με σταματήσει ...''.

τα μαθήματα και η εκπαίδευση στη Σχολή των Ευελπίδων και μάλιστα ,στην εφηβική ηλικία ,τον έκαναν περισσότερο ευαίσθητο στα εθνικά θέματα και ,γιγάντωσαν στην αγάπη του για τη Ελλάδα και για τις αλύτρωτες περιοχές.

Σπουδαίο ρόλο στην εθνική πορεία του Παύλου Μελά έπαιξε η νεαρά σύζυγός του Ναταλία ,με την οποία παντρεύτηκε το 1892.

Ήταν κόρη του μεγάλου πατριώτη δικηγόρου Αθηνών και μετέπειτα Πρωθυπουργού της Ελλάδος ,Στέφανου Δραγούμη.

Τα σπίτια των Μελάδων και των Δραγούμηδων ,κατά την περίοδο εκείνη ,είχαν μετατραπεί ,στην Αθήνα, σε ''Μακεδονικά Κέντρα'' ενώ το μήνυμα του Ίωνα Δραγούμη ,Υποπροξένου τότε στο Μοναστήρι και αδελφού της Ναταλίας : '' Έλληνες ,Αν σώσουμε την Μακεδονία, η Μακεδονία θα μας σώσει'', είχε διαπεράσει όλους τους Έλληνες και ιδίως όλους τους Κυβερνώντες.

Μετά την ήττα των Ελλήνων κατά τον Ελληνοτουρκικό Πόλεμο του 1897,την πατρίδα μας την είχε καταλάβει ένα πνεύμα ηττοπάθειας ,αδράνειας και φόβου.

Στο διάστημα αυτό και μέχρι τις αρχές του 1904, καμία απολύτως πολεμική ενέργεια δεν είχε αναληφθεί στη Μακεδονία από πλευράς της Ελλάδος,και οι Ελληνικές Κυβερνήσεις,ούτε ήταν σε θέση και ούτε φαίνεται ,δυστυχώς,επιθυμούσαν να έχουν οποιαδήποτε ανάμειξη στο μέγα θέμα της Μακεδονίας .

Τα πράγματα άρχιζαν ,κάπως να αλλάζουν,όταν επανήλθε,στον Πατριαρχικό Θρόνο της Κωνσταντινούπολης ο Ιωακείμ ο Γ΄ που ήταν ένας φωτισμένος ,δυναμικός και ιδιαίτερα ικανός Ιεράρχης.

Μία από τις πρώτες αποφασιστικές και αποτελεσματικές κινήσεις του ,ήταν να τοποθετήσει,σε καίριες θέσεις , αξιόλογους, εμπνευσμένους και φλογερούς πατριώτες, αλλά και γνωστούς για την εθνική τους προσφορά,ως Μητροπολίτες, όπως τον Γερμανό Καραβαγγέλη στην Καστοριά,το Χρυσόστομο Καλαφάτη στη Δράμα, τον Ιωακείμ Φωτόπουλο στο Μοναστήρι,το Στέφανο Δανιηλίδη στην Έδεσσα και πολλούς άλλους ,οι οποίοι έδωσαν άλλο ισχυρό αέρα ελπίδας στον αγώνα των Ελλήνων κατά των Τούρκων και των Βουλγάρων.

Για πρώτη φορά, τότε η Ελληνική Κυβέρνηση αρχίζει να αντιδρά στις νέες κινήσεις των Βουλγάρων κατά της Μακεδονίας και ,έτσι ,πήρε κάποια θαρραλέα μέτρα,για τα σχολεία και την εκπαίδευση.

Την ίδια εποχή ιδρύθηκαν στην Αθήνα πολλοί Σύλλογοι ,με την πρωτοβουλία ,εγκατεστημένων στην πρωτεύουσα Μακεδόνων και φίλων,ακόμη δε ιδρύθηκαν παρόμοιοι Σύλλογοι στο Λονδίνο και στο Παρίσι .

Ιδίως, όμως, μετά την επανάσταση των Βουλγάρων του Ίλιντεν, με σύνθημα ''Αυτονομία στη Μακεδονία'' το 1903, και τις συνεχώς αυξανόμενες σφαγές και βιαιότητες των Κομιτατζήδων κατά του Ελληνισμού, αλλά και υπό την πίεση της κοινής γνώμης , η Κυβέρνηση του Γεωργίου Θεοτόκη αποφάσισε,κάπως, να δράσει, με την αποστολή τεσσάρων Ελλήνων Αξιωματικών στη Δυτική Μακεδονία,προκειμένου να εξετάσουν την όλη εκεί κατάσταση και να προτείνουν τρόπο αντίδρασης της ελεύθερης Ελλάδος.

Επικεφαλής της ομάδος αυτής,των τεσσάρων Ελλήνων Αξιωματικών,ήταν ο Αλέξανδρος Κοντούλης και μέλη οι Παύλος Μελάς,Αναστάσιος Παπούλιας και Γεώργιος Κολοκοτρώνης.

Η ομάδα αυτή των Αξιωματικών επέστρεψε γρήγορα στην Ελλάδα και αργότερα, ο Παύλος Μελάς αναλαμβάνει τη δεύτερη στρατιωτική αποστολή του ,ως ζωέμπορος πλέον ,συνοδευόμενος από τον ντόπιο και πιστό φίλο του Λάκη Πύρζα,και άλλους.

Τον Αύγουστο του 1904 ορίστηκε,από το Μακεδονικό Κομιτάτο ,αρχηγός όλων των Ενόπλων Σωμάτων της Δυτικής Μακεδονίας και με το ψευδώνυμο Μίκης Ζέζας,έφυγε για τρίτη φορά, μέσω της Λάρισας ,για τη Μακεδονία.

Εν τω μεταξύ ,είχαν συλληφθεί και είχαν εκτελεστεί οι μέχρι τότε γνωστοί πρωταγωνιστές του Μακεδονικού Αγώνα ,καπετάν-Κώττας και καπετάν -Βαγγέλης ,και,επομένως,όλη η ευθύνη του αγώνα ήταν ,πλέον,στις πλάτες του Παύλου Μελά.

Στις 28 Αυγούστου πέρασαν τα τότε σύνορα της Ελλάδος και άρχισαν, με μεγάλη και συγκινητική επιτυχία, να οργανώνουν τον αγώνα σε όλη τη Δυτική Μακεδονία.

Στις 13 Οκτωβρίου ο Παύλος Μελάς έφτασε,με την ομάδα του ,στο χωριό Στάτιστα (σήμερα Μελάς) ,που ήταν και ο τελευταίος σταθμός του αγώνα και της ζωής του.

Η είδηση του ηρωικού,εκεί,θανάτου του Μελά, έπεσε σαν κεραυνός στην Αθήνα κα σαν αστροπελέκι σε όλους τους Έλληνες της Μακεδονίας.

Στην Αθήνα ,αμέσως μετά την θλιβερή είδηση του θανάτου του Παύλου Μελά , οι άνθρωποι βγήκαν στους δρόμους και τις πλατείες ,και οι καμπάνες κτυπούσαν πένθιμα για τον χαμό του Επαναστάτη και Αρχηγού,ενώ ο Π. Μελάς στις καρδιές των ανθρώπων έγινε εθνικός ήρωας και θρύλος.

Αυτός ,λοιπόν,είναι ο ήρωας , ο γενναίος, ο Επαναστάτης Παύλος Μελάς.

Αυτός είναι το σύμβολο του Μακεδονικού Αγώνα ,κατά των κατακτητών Τούρκων και των διεκδικητών της Μακεδονίας Βουλγάρων και ιδίως των φοβερών,τρομερών και εγκληματιών Κομιτατζήδων.

Αυτό είναι το πρότυπο ηρωισμού, το παλικάρι ,που συνήγειρε τον Ελληνισμό,αφύπνισε συνειδήσεις ,ενέπνευσε το αγωνιστικό πάθος και ευαισθητοποίησε,επιτέλους,το επίσημο Ελληνικό Κράτος και την τότε Κυβέρνηση.

Αυτό, όμως , το παλικάρι είναι, πράγματι, ο πρώτος και ο μεγάλος Μακεδονομάχος.

Αλλά έχει και δική του πατρίδα και έχει και δικό του τόπο καταγωγής και των προγόνων του.

Και αυτή η πατρίδα του είναι η Ήπειρος,είναι ειδικότερα ο Οικισμός Παϊδονιά Ρεπετίστας – Παρακαλάμου του Δήμου Άνω Καλαμά Ιωαννίνων ,την οποία καταγωγή του ,ως Ηπειρώτες,δικαιούμαστε και διεκδικούμε.

Η ηπειρωτική καταγωγή του Παύλου Μελά προκύπτει από πολλά επίσημα και αδιαμφισβήτητα στοιχεία, και ενδεικτικά,αναφέρω τις παρακάτω πηγές :

α) Από το γεγονός,ότι ίδιος ο Παύλος Μελάς δεν ξεχνούσε ποτέ την ιδιαίτερη ,όπως έλεγε ,πατρίδα του, τα Γιάννινα, για την οποία ο πατέρας του τού είχε εμφυσήσει τον πόθο της λευτεριάς.

β) Από το γεγονός ,ότι,μόλις το 1896 μπήκε στο Στρατιωτικό Σχολείο Ευελπίδων και το πρωί της ημέρας ,που θα εισήγετο σ΄ αυτή όπως γράφει η σύζυγος του Ναταλία Μελά : '' Φίλησε, με ιδιαίτερη συγκίνηση ,το χέρι των γονέων του .Ο πατέρας του ,με λίγο βραχνή τη φωνή, του ευχήθηκε προκοπή στα μαθήματα υποταγή στο καθήκον. Ακούς; Έτσι θα πάρουμε τα Γιάννινα''.

γ) Από το βιβλίο της ίδιας της συζύγου του ,Ναταλίας Μελά ''ΠΑΥΛΟΣ ΜΕΛΑΣ'' , που το έγραψε η ίδια το έτος 1926 και αναφέρει για τον Παύλο ΄΄ως φλογερό Ηπειρώτη από τον πατέρα του''.

δ)Από το περισπούδαστο βιβλίο του Λέοντος Μελά ''Μια Οικογένεια -Μία Ιστορία '' εκδόσεως έτους 1967 ,στο οποίο αναφέρεται όλη η ιστορία και η πορεία της μεγάλης και αρχοντικής ηπειρωτικής οικογένειας Μελά,στις δε σελίδες 347-384 διαλαμβάνει,μεταξύ των διακεκριμένων μελών της ηπειρωτικής αυτής οικογένειας ,και τον Παύλο Μελά (1870-1904).

ε) Από το βιβλίο της συγγραφέως Αθηνάς Τζινίκου-Κακούλη ,εκδόσεως, εδώ στη Θεσσαλονίκη, το έτος 1998, στο οποίο αναφέρει ότι: '' Ο Παύλος ήταν ο δευτερότοκος γιος του Ηπειρώτη εμπόρου Μιχαήλ Μελά και οι ρίζες της οικογένειας του βυθίζονταν στην Παϊδονιά της παλιάς Πογδόριανης της Ηπείρου,δίπλα στα σημερινά χωριά Ρεπετίστα ,Άνω Παρακάλαμος, Παρακάλαμος όπου από το έτος 1500 , περίπου, υψώνονται,περήφανα,τα απομεινάρια του Πύργου της οικογένειας ,γνωστού ως ''ΠΥΡΓΟΣ ΜΕΛΑ''.

Και επιτρέψτε μου εδώ να προσθέσω και τη δική μου μαρτυρία ως πολύ μικρός , ως μαθητής ξέραμε όλοι μας εκεί υπήρχε ένας πύργος ,που λεγόταν Πύργος Μελά,αλλά χρειάστηκε μεγάλη προσπάθεια να κάνουμε και επιστρέψτε μου να βάλω και τους δικούς μου μικρούς,αλλά ουσιαστικούς και με πίστη κόπους ,ώστε να πείσουμε και πρέπει να πείσουμε και να αποδείξουμε ότι ο Παύλος Μελάς ήλκυε την καταγωγή του από την Ήπειρο.

Βεβαίως ο Παύλος Μελάς ξεπέρασε τα όρια και της Ηπείρου και της Μακεδονίας και θα έλεγα και της Ελλάδος ,γιατί είναι ένας επαναστάτης,ιδεολόγος που έδωσε την ψυχή του για τη λευτεριά της Μακεδονίας πάνω από όλα και μετέπειτα και της Ηπείρου.

στ) Από το δίτομο βιβλίο του Ανδρέα Γκόγκου ''ΠΑΡΑΚΑΛΑΜΟΣ'' ,στο οποίο, με συγκεκριμένα στοιχεία ,αναφέρεται και αποδεικνύει την ηπειρωτική καταγωγή του Παύλου Μελά.

ζ) Από το γεγονός ότι διακεκριμένα μέλη της οικογενείας Μελά διετέλεσαν εκπρόσωποι της Ηπείρου στο Ελληνικό Κοινοβούλιο, όπως:

Ι. Βασίλειος Μελάς,Μέγας Εθνικός Ευεργέτης, ο οποίος κληροδότησε το παλαιό μέγαρο- κτίριο του Ταχυδρομείου Αθηνών ,επί της πλατείας Δημαρχείου,και ίδρυσε και πολλά σχολεία ,του οποίου ως καταγωγή αναφέρεται η Παϊδονιά -Ρεπετίστας ,Παρακαλάμου Ιωαννίνων.

ΙΙ. Κωνσταντίνος Μελάς ,Βουλευτής Ιωαννίνων στο Ελληνικό Κοινοβούλιο κατά τα έτη 1915-1922.

ΙΙΙ. Αλέξανδρος Μελάς,Βουλευτής Ιωαννίνων στο Ελληνικό Κοινοβούλιο ,κατά τα έτη 1926-1935.

η) Από το γεγονός,τέλος,ότι σήμερα οι Μελάδες,απόγονοι του Παύλου Μελά, και ιδίως η εγγονή του Ναταλία Μελά , γλύπτρια , με ιδιαίτερη χαρά ,δέχονται την ηπειρωτική τους καταγωγή και ,μάλιστα από την Παϊδονιά Ρεπετίστας Παρακαλάμου και υπερηφανεύεται γι΄ αυτή.

Η ίδια δε η εγγονή του Παύλου Μελά ,Ναταλία, φιλοτέχνησε ,πριν από οκτώ χρόνια ,την προτομή του παππού της ήρωα Παύλου, η οποία τοποθετήθηκε σε κεντρικό σημείο του Παρακαλάμου και στο δρόμο προς Παϊδονιά και Ρεπετίστα ,κατά δε την τοποθέτηση του και αποκάλυψή του ήταν παρούσα η ίδια η Ναταλία Μελά και πολλοί απόγονοι του Παύλου Μελά.

Αποτίουμε ,σήμερα,Κυρίες και Κύριοι, φόρο τιμής και ευγνωμοσύνης προς τον αποδεδειγμένα,πλέον ,Ηπειρώτη ήρωα Επαναστάτη και σύμβολο του Μακεδονικού Αγώνα ,Παύλο Μελά.

Αποτίουμε φόρο τιμής, προς εκείνον,που έπεσε ,ηρωικά μαχόμενος και θυσιάστηκε,για τη Μακεδονία ,που ύστερα από 8-9 χρόνια ,χάρις και στη δική του ,πρώτη θυσία ,ελευθερώθηκαν η Θεσσαλονίκη και τα Γιάννινα.

Αποτίουμε φόρο τιμής προς εκείνον,που έδωσε τη ζωή του γι΄ αυτή την όμορφη χώρα ,την ακριτική και δοξασμένη από τους Φίλιππους και τους Αλέξανδρους. Γι΄ αυτή την Ελληνική γη,για να μείνει πάντα Ελληνική...

Αποτίουμε ,τέλος ,φόρο τιμής προς το Ελληνόπουλο,τον Επαναστάτη Παύλο Μελά, τον εμπνευσμένο από τις αιώνιες ελληνικές αρχές ,που θα θέλαμε και θα ευχόμαστε ο ηρωικός θάνατός του ,να είναι ο σηματοδότης ,ο οδηγός και πρότυπο επίκαιρων,κάθε φορά ,υψηλών ηθικών αξιών και ευγενών αγώνων και ηρωισμού ,για την πατρίδα μας ,αλλά και για την ελευθερία και την ανεξαρτησία όλων των λαών της γης ,και για την παγκόσμια ειρήνη.

Σας ευχαριστώ πολύ.

Από την εφημερίδα ''ΑΠΕΙΡΩΤΑΝ''-αρ. φύλλου 35

ανάρτηση στο http://apirotan1940.blogspot.com/

Υπεύθυνη Σύνταξης: Αθηνά Μ.Τοτοκώτση